Prekambr PL

Nieformalna jednostka geochronologiczna, określana jako prekambr, obejmuje okres od powstania Ziemi około 4,6 mld lat temu do 539 mln lat temu, obejmuje więc mniej więcej 6/7 całkowitego wieku naszej planety. Prekambr dzieli się na 3 eony: hadeik, archaik i proterozoik.

Okres hadeiku trwał około 600 milionów lat. Ziemia powstała prawdopodobnie w wyniku stopniowego zagęszczania chmury kosmicznego pyłu, a później pojawiły się pierwsze części skorupy ziemskiej. W tym czasie młoda planeta była wciąż bardzo gorąca, a jej powierzchnię bombardowało wiele meteorytów. Pod koniec hadeiku powstały pierwsze zarodki atmosfery i hydrosfery. Życie z tego okresu nie jest udokumentowane.

Archaik trwał od 4 do 2,5 miliarda lat temu. Ziemia ostygła już na tyle, że mogły się formować najstarsze zachowane do dziś skały osadowe. Powstawały rdzenie dzisiejszych kontynentów − kratony. Skorupa ziemska była jednak wciąż cienka i podlegała ciągłym przemianom. Pod koniec archaiku udokumentowano już pierwszą atmosferę i powierzchnie wody, ale klimat był nadal bardzo gorący i wilgotny. Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem tego okresu jest powstanie życia. Znaleziska najstarszych organizmów kopalnych (jednokomórkowych bakterii i sinic) pochodzą ze skał liczących około 3,5 miliarda lat.

Podczas proterozoiku, który trwał prawie 2 miliardy lat, na planecie zachodziło kilka ważnych ruchów górotwórczych, a pod koniec proterozoiku kontynenty zgrupowały się w jeden superkontynent Rodinia. Powstały pierwsze organizmy z jądrem komórkowym − glony, a pod koniec proterozoiku także niektóre wielokomórkowe organizmy o miękkich ciałach (fauna ediakarska). Ważnym dowodem ówczesnego życia są kopułowate biogeniczne struktury stromatolitów, tworzące ówczesne rafy.

W Czechach skały prekambryjskie w postaci niezmetamorfizowanej występują w Barrandienie, w skorupie i podłożu Karkonoszy i Podgórza Karkonoskiego (Podkrkonoší) spotykamy szereg metamorfitów z tamtego okresu (gnejsy, łupki łyszczykowe).