Osadnictwo ludzkie PL

Najstarsze ślady osadnictwa i działalności człowieka na terenie geoparku sięgają starszej epoki kamienia (około 80 000 lat temu), kiedy myśliwi i zbieracze zamieszkiwali wnęki i nawisy skalne (np. Bělá koło Rozumova). Jednak dopiero w środkowej epoce kamienia (9000 – 5500 lat p.n.e.) nastąpiło większe zasiedlenie terenów w okolicach miast skalnych, Podtrosecká údolí i Žabakor. Z tego okresu pochodzą dowody na znaczące wydobycie kamieni szlachetnych na Kozákovie, które były wykorzystywane głównie do wykonywania narzędzi kamiennych. Jako warsztaty wykorzystywano różne wnęki skalne, np. jaskinie Babí pec, Kudrnáčova pec, jaskinię Ludmilina i in. W młodszej epoce kamienia (ok. 5500 – 4200 lat p.n.e.) pojawili się pierwsi prawdziwi rolnicy, którzy zajęli żyzne tereny wokół rzeki Izery. Przynieśli ze sobą wiedzę na temat technologii obróbki kamienia, którą wykorzystali do produkcji szlifowanych kamiennych narzędzi. Do ich wykonania wykorzystywano odporną skałę − metabazyt, której wychodnie znajdują się w Górach Izerskich na linii między Jabloncem nad Nisou a Tanvaldem. Wydobyty surowiec był z grubsza obrabiany już w miejscu wydobycia, natomiast narzędzia wykonywano potem na niższych terenach biegu Izery (np. Ohrazenice koło Turnova, Nudvojovice lub Příšovice). Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, w młodszej epoce kamienia metabazyt z Gór Izerskich był dostarczany na duży obszar, obejmujący Czechy, Morawy, zachodnią Słowację, południową Polskę, Niemcy, w tym Bawarię, oraz Austrię, Węgry i Niderlandy. W południowej części geoparku osadnictwo koncentruje się w okolicach Sobotki, w kotlinie Jičínskiej i Železnickiej, na terenie Prachovskich Skał i w okolicach Veliša. Na przełomie młodszej i późnej epoki kamienia (ok. 4200 – 2000 lat p.n.e.) zaczęto budować pierwsze grodziska (np. Čertova ruka koło Mašova, Mužský koło Mnichova Hradiště). Z Poizerza (Pojizeří) znamy również znaleziska kultury řivnáčskiej (nazwa pochodzi od osady na wzgórzu Řivnáč) (Mužský – Klamorna, Pěnčín i in.) i kultury amfor kulistych (Pěnčín i in.). Pod koniec późnej epoki kamienia okoliczne tereny zamieszkała ludność kultury ceramiki sznurowej (Turnov, Svijanský Újezd i in.).